Μια εικόνα, χίλιες λέξεις…

Λεπτομέρειες: Δημοσιεύτηκε στις Τρίτη, 26 Μαρτίου 2013 11:36; Εμφανίσεις: 2930

Οι λαϊκές ρήσεις είναι πάντα γεμάτες σοφία και κρύβουν ποικίλα μηνύματα. «Μια εικόνα, χίλιες λέξεις» είναι μια έκφραση που απευθύνεται σε αυτόν που βλέπει μια εικόνα αλλά ίσως τελικά και σε αυτόν που φτιάχνει μια εικόνα. Ένα σχέδιο, μια ζωγραφιά, μια φωτογραφία.

Τελικά μια εικόνα μπορεί να είναι λαλίστατη, αντιφατική, πειστική αλλά και πλανεύτρα. Λαλίστατη γιατί εκφράζει ποικίλες σκέψεις που οι λέξεις μπορεί να μην φτάνουν για να τις παρουσιάσεις. Αντιφατική γιατί τα μηνύματα που εκπέμπει μπορεί να είναι εντελώς διαφορετικά από αυτό που παρουσιάζει οπτικά, καθώς κάθε θεατής έχει το δικαίωμα να αντιλαμβάνεται κάτι μοναδικό. Πειστική γιατί οι εικόνες έχουν το πλεονέκτημα να επικεντρώνονται σε έναν στόχο, να παραλείπουν άλλα περιφερειακά στοιχεία και γι’ αυτό μπορούν να είναι ταυτόχρονα και πλανεύτρες. Μια φωτογραφία επίσης, μπορεί να απευθύνεται όχι μόνο σ’ έναν αλλά και σε πολλούς αποδέκτες ταυτόχρονα. Μια εικόνα είναι ζωντανή μέσα στο χρόνο αφού κάθε στιγμή που κάποιος την βλέπει είναι μια στιγμή διαφορετική από την προηγούμενη, και η ματιά αυτού που την κοιτάει είναι πάντα καινούργια. Το δυστύχημα όλων μας είναι ότι ποτέ δεν θα δούμε μια εικόνα με τα ίδια μάτια που την είδαμε στο παρελθόν και μάταια θα κυνηγάμε αυτήν την εικόνα. Εδώ όμως κρύβεται και το κλειδί για να μάθουμε να βλέπουμε με πολλά μάτια μία και μόνο εικόνα. Αυτή είναι η ευκαιρία του ανθρώπου να σταματήσει να κυνηγάει μια χίμαιρα και ν’ αντικρύσει την ποικιλομορφία του κόσμου που ζει. Αυτή η παρόμοια εικόνα που μπορεί να κοιτάει αποδεικνύει ότι ποτέ και τίποτα δεν έχει μόνο έναν τρόπο θέασης αλλά κάθε στιγμή γεννιέται και ένας νέος. Από αυτόν που κοιτάει εξαρτάται αν θα αφήσει το βλέμμα του να πλανηθεί στις νέες παρόμοιες εικόνες ή αν θα παραμείνει προσηλωμένος στην πρωταρχική εικόνα.

Ένας φωτογράφος, επαγγελματίας ή ερασιτέχνης, έχει την δυνατότητα να κατασκευάσει ο ίδιος την πραγματικότητα του και τον τρόπο που βλέπει κάτι. Έχει το πλεονέκτημα να δομήσει μόνος του την οπτική του αντίληψη, απελευθερωμένος από στερεότυπα και προκαταλήψεις ή θεσμοθετημένα όρια που συνήθως του επιβάλλει η κοινωνία στην οποία ζει.

Η φωτογραφία έχει μια δυναμική να μιλάει για αυτόν που έχει τραβήξει την εικόνα αλλά παράλληλα να μιλάει και σε αυτόν που την βλέπει. Δημιουργείται έτσι ένας νοητός και βουβός διάλογος ανάμεσα στον φωτογράφο και σε όλους αυτούς που βλέπουν την φωτογραφία. Καταφέρνει να σπάσει τα φράγματα της αντικειμενικότητας και να απελευθερώσει το μυαλό από τα όρια που του βάζει η «πραγματικότητα» της ζωής.

Η φωτογραφία τα τελευταία χρόνια αρχίζει να χρησιμοποιείται ως μέσο έκφρασης του εαυτού και από την ίδια την ψυχοθεραπεία. Η εικόνα έρχεται να υποβοηθήσει και να στηρίξει τον λόγο για άλλη μια φορά. Σ’ αυτήν την περίπτωση δεν έχει σημασία να τραβήξει ο πελάτης μια ωραία εικόνα αλλά να ζήσει τη διαδικασία της δημιουργίας και της έκφρασης. Δεν χρειάζεται να είναι γνώστης των τεχνικών της φωτογραφίας. Όσο λιγότερα γνωρίζει μάλιστα τόσο καλύτερα γιατί έτσι αφήνει ελεύθερο τον εαυτό του να καταγράψει τη δική του συναισθηματική απεικόνιση και αισθητική αντίληψη χωρίς να υπακούει σε κανόνες κάποιας επαγγελματικής ή καλλιτεχνικής σχολής. H άγνοια επίσης, βοηθάει τον ερασιτέχνη φωτογράφο να παρακάμψει τον πειρασμό να εστιαστεί σε αυτά που απαιτούν οι κανόνες αυτής της τέχνης. Ασφαλώς η φωτογραφική απεικόνιση ανήκει στην εικαστική ψυχοθεραπεία γιατί επιτρέπει στα δύο μέρη, πελάτη και θεραπευτή, την τροφοδότηση ενός θεματικού πλαισίου συζήτησης με απεριόριστες ευκαιρίες και δυνατότητες αποκάλυψης και επίλυσης κάποιων εσωτερικών ανησυχιών, φοβιών και απρόσμενων συμπεριφορών. Είναι ξεκάθαρο, από τη μικρή τοποθέτησή μου, πως η θεραπεία δια μέσου της φωτογραφίας (photo-therapy) σχετίζεται με την εικόνα ως τρόπος επικοινωνίας και όχι με την εικόνα ως τέχνη.